Sandomierz na siedmiu wzgórzach

Tego szukamy w Sandomierzu

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Sandomierz, praca Sandomierz, pogoda Sandomierz, echo dnia Sandomierz, Sandomierz atrakcje, Sandomierz nocleg.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Sandomierzu, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

---

Najstarsze ślady zamieszkania na obszarze Sandomierza pochodzą z epoki neolitu. Istnieje przypuszczenie, że we wczesnym średniowieczu na wzgórzach Salve Regina lub Żmigród w Sandomierzu mogły istnieć miejsca kultu pogańskiego. Od czasów powstania państwa polskiego Sandomierz zajmował ważne miejsce w strukturze władzy. W XII wieku Gall Anonim, autor Kroniki Polskiej, nazywał Kraków, Wrocław i Sandomierz „głównymi stolicami królestwa” (łac. sedes regni principales). W okresie rozbicia dzielnicowego, począwszy od 1146 r., Sandomierz był siedzibą księstwa dzielnicowego. Jednak po śmierci księcia Henryka w 1166 r. często był łączony z Krakowem.

W roku 1191 książę Kazimierz II Sprawiedliwy założył kapitułę kolegiacką w Sandomierzu przy kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Jej pierwszym przełożonym został Wincenty Kadłubek, późniejszy biskup krakowski i autor Kroniki polskiej. W kolejnych wiekach, wśród prałatów i kanoników, znaleźli się Zbigniew Oleśnicki, przyszły biskup krakowski i kardynał, oraz jego podopieczny Jan Długosz, wybitny polski historyk.

W 1226 r. biskup krakowski Iwo Odrowąż sprowadził do Sandomierza zakon dominikanów, przekazując im kościół św. Jakuba. W rezultacie parafia sandomierska została przeniesiona do kościoła św. Pawła. W latach 1241 i 1260 miasto doznało znacznych zniszczeń w wyniku najazdów tatarskich. Podczas drugiego z tych najazdów, 49 zakonników dominikańskich, w tym bł. Sadok i Towarzysze, poniosło męczeńską śmierć.

Przypuszcza się, że pierwsza lokacja miasta miała miejsce jeszcze przed niszczycielskim najazdem tatarskim w 1241 r. W 1286 r. książę Leszek Czarny ponownie nadał Sandomierzowi prawa miejskie. Po ogromnym pożarze miasta w 1349 r. spowodowanym najazdem litewskim Kazimierz III Wielki przyczynił się do odbudowy miasta według planu, który przetrwał do dzisiaj. Zakończono wówczas konstrukcję murów obronnych z czterema bramami, a także wzniesiono zamek królewski, ratusz, nową kolegiatę oraz kościoły św. Piotra i św. Marii Magdaleny.

Od XIV wieku Sandomierz pełnił funkcję stolicy województwa sandomierskiego i był siedzibą starostwa grodowego, stanowiąc istotny ośrodek handlowy, uprawy winorośli i nauki. W 1570 r. reprezentanci trzech wyznań protestanckich – luteran, kalwinistów i braci czeskich – zebrały się w Sandomierzu, zawierając porozumienie znane jako zgoda sandomierska.

W 1602 r. wojewoda poznański i starosta sandomierski Hieronim Gostomski założył w Sandomierzu klasztor i kolegium jezuitów. Zakonnicy osiedlili się przy kościele parafialnym św. Piotra. Kilka lat później Sieniawscy sprowadzili do miasta benedyktynki, wspierając budowę kościoła i klasztoru, które przetrwały do dzisiaj. W drugiej połowie XVII wieku wzniesiono również klasztor Reformatów z kościołem św. Józefa.

W 1655 r. Sandomierz został zajęty przez wojska szwedzkie, które nałożyły na miasto kontrybucje i dokonały licznych rabunków. W kolejnym roku okupanci zostali zmuszeni do wycofania się. W trakcie zajmowania zamku, zaminowanego przez Szwedów, przez wojska polskie doszło do wybuchu, w wyniku którego śmierć poniosło ponad 1 tysiąc osób. Miasto doświadczyło również znacznych zniszczeń w XVIII wieku podczas wielkiej wojny północnej.

Po III rozbiorze Rzeczypospolitej Sandomierz znalazł się w granicach monarchii habsburskiej (Nowa Galicja). W 1809 r. po wojnie z Austrią został włączony do Księstwa Warszawskiego (departament radomski). Następnie, po upadku Księstwa, znalazł się w Królestwie Polskim (województwo sandomierskie z siedzibą w Radomiu, a później gubernia radomska). W XIX wieku miasto straciło na znaczeniu jako powiatowe, a od 1818 r. głównymi postaciami w Sandomierzu stawali się kolejni ordynariusze nowego biskupstwa sandomierskiego.

W czasie I wojny światowej Sandomierz doznał poważnych zniszczeń i grabieży. W okresie międzywojennym miasto było centrum silnego regionalizmu, a w 1923 r. otwarto Powszechny Uniwersytet Regionalny im. Stanisława Konarskiego. W latach 30. XX wieku pojawiły się krótkotrwałe perspektywy rozwoju, a Sandomierz miał stać się stolicą nowego województwa obejmującego Centralny Okręg Przemysłowy. Planowano szybki wzrost liczby mieszkańców do 120 tysięcy, niestety jednak te plany pokrzyżowała II wojna światowa.

Od 8 do 15 września 1939 r. w rejonie Sandomierza miały miejsce walki o przeprawy przez Wisłę w trakcie drugiej wojny światowej. Oddziały polskie broniły również miasta, aż do momentu wycofania się wojsk Armii "Kraków". Podczas okupacji niemieckiej, obszar wokół miasta (w dystrykcie radomskim Generalnego Gubernatorstwa) był aktywnym miejscem konspiracyjnej i partyzanckiej działalności (m.in. „Jędrusie”, Armia Krajowa, Bataliony Chłopskie). W dniach 29 lipca do 30 sierpnia 1944 r. wojska sowieckie stoczyły bitwę o opanowanie przyczółku po lewej stronie Wisły w okolicach Sandomierza. 18 sierpnia 1944 r. miasto zostało zajęte przez oddziały Armii Czerwonej, a na szczęście uniknęło większych zniszczeń podczas tych wydarzeń. 12 stycznia 1945 r. stąd wyruszyła wielka zimowa ofensywa ku Odrze.

Do 1975 r. powiat sandomierski był częścią województwa kieleckiego, a od 1999 r. — świętokrzyskiego. W latach 1975–1998 miasto Sandomierz i otaczające je gminy znajdowały się w obrębie województwa tarnobrzeskiego. Pod koniec lat 60. XX wieku rozpoczęto wieloletnie prace ratownicze oraz konserwatorskie na sandomierskiej starówce, zagrożonej przez osuwanie się skarpy wiślanej i zapadanie wydrążonych pod całym miastem korytarzy i piwnic.

---

Fakty Sandomierz – nie przegap!